Romp met spanten

Het bouwen van een houten schip gebeurt vaak aan de hand van spanten waarop planken gelijmd worden. Eigenlijk zoals het in het echt ook gebeurt. Toch word dit vaak vergeten omdat in het echt veel aandacht besteed word aan elke spant zodat elke hoek goed is en de beplanking goed aansluit. Daardoor moeten spanten afgeschuind worden enz. Ik laat aan de hand van een paar foto’s zien hoe het afschuinen en oprichten van spanten gebeurt. Met wat kleine maar praktische tips.

Spantenbouw (3)

Alles begint bij de spanten wanneer een schip gebouwd word. Nu ga ik ervan uit dat de spant zelf uitgezaagd gaat worden omdat ik zelf vaak vanaf tekening werk. De spanten worden uitgeprint in de juiste schaal. Vaak heb ik tekeningen digitaal. Wanneer ik ze op tekening heb zal ik deze eerst inscannen om met de kopieën te kunnen werken. De uitgeprinte spanten worden uitgeknipt in ruime vierkante vormen.

Spantenbouw (2)

De spanttekeningen lijm ik plakjes waarna deze uitgezaagd kunnen worden. Het is belangrijk dat het papier niet verschuift tijdens het zagen. Hierdoor gebruik ik een lijmstift omdat dit snel droog is en de inkt van het printen niet oplost.

Spantenbouw (4)

Alles uitgezaagd. Een belangrijk puntje bij gebruik van een echte scheepswerf tekening is dat de tekening de buiten maten aangeeft. Dat betekend dat wanneer een huidlat op de spant word aangebracht en de spant exact op de lijn is uitgezaagd, het schip te breed zal worden. Zo geld dit ook voor het dek.

Als een lat 3mm is wat op de spant gezet word betekend dit dat het model 6mm breder zal worden. Aan beide zijde zal dit er opgezet worden. Reken dit maar eens om in schaal. Dat is snel heel veel. Daarom zal dit verschil gelijk mee genomen moeten worden met het uitzagen. Ik teken zelf handmatig deze lijn die ik moet zagen af op het opgeplakte papier. Dus een lijn 3 mm binnen de te zagen lijn is mijn potlood lijn. Welke dan de werkelijke zaag lijn is.

Spantenbouw (5)

Veel bouw ik ondersteboven. Zie het voorbeeld van de D.P. Gezina en de Friese schouw waar ik een pagina over gemaakt heb. Doordat ik de spanten op latjes vast zet kan dit straks makkelijk van de plank los gehaald worden door de spijkertjes uit de latjes te trekken. Daarna kunnen de latjes van de spantjes afgehaald worden. Het voordeel hiervan is dat de spanten haaks staan en dat de romp niet krom trekt tijdens het plaatsen van de latjes.

Spantenbouw (7)

Voordat er latjes op gelijmd kunnen worden zullen de spanten netjes afgeschuind moeten worden. De latjes moeten soepel over de spanten kunnen lopen. Dus vijlen of schuren we de vorm in de spanten. Alle kopse kanten worden dus zo afgeschuind dat de lat hier vlak overheen loopt en alles aanraakt.

Spantenbouw (6)

Door een latje over de spanten heen te leggen is het gemakkelijk te zien waar deze niet raakt. Het is hier absoluut de bedoeling om af te schuinen, de spant mag dan ook niet kleiner geschuurd worden.

Met een goed buigbare lat kan dan gecontroleerd worden of de lijn ook goed is. Of het hout op de kopse goed is afgeschuind en de lijn van de romp volgt. Daarnaast is ook goed zichtbaar of er nog kieren ontstaan. Dit is een tijdrovende klus maar is wel de basis van het model. Ik blijf dit toch bij iedereen herhalen. Neem hier de tijd voor. Later is dit niet meer te veranderen.

Een voorbeeld van een kleine truc om ervoor te zorgen dat je niet teveel wegvijlt is het zwart maken van de spant. De kopse delen zwart maken met een potlood is handig zodat je ziet waar er nog wat van af moet. Doordat het zwarte gedeelte er moet is en je daar goed op kunt kijken is de kans dat je teveel weg haalt klein. Dit voorbeeld is wat extreem. Maar geeft wel het idee goed weer.

Spantenbouw (8)

Het beplanken van de romp kan beginnen nadat alle spanten goed zijn afgeschuind. Een gouden regel hierin is dat aan beiden kanten het zelfde gedaan moet worden. Dit houd in dat er een plak links, dan een plank rechts gelijmd moet worden. Dus om en om. Dit houd de spanning gelijk waardoor deze niet krom zal trekken. De bevestiging is slechts een zekerheid die wij niet willen testen met grote krachten.

Spantenbouw (9)

In dit geval word de bulb later aangebracht. De romp is volledig beplankt en zal nu geschuurd moeten worden zodat alles mooi glad en egaal is. Hoe beter het afschuinen is hoe mooier en egaler het beplanken zal lukken.

Spantenbouw (10)

Het aanbrengen van de onderdelen en het spuiten in de primer. De primer zorg ervoor dat de hechting voor de verf goed is. Nu kunnen de oneffenheden weg gewerkt worden.

Spantenbouw (1)

De oneffenheden worden bij dit soort moderne schepen met plamuur weg gewerkt. Ik zelf zet het gehele schip in een laag plamuur die ik er dan weer afhaal zodat er een klein beetje op blijft zitten waar dit nodig is. Dan spuit ik het model weer in de primer zodat ik kan zien of er nog een wat oneffenheden zijn. Mogelijk herhaal ik dit nog een keer en schilder of spuit het geheel dan.

Wanneer je toch nog oneffenheden hebt of het moeilijk kan zien spuit het schip zwart schuur met een schuurblokje de romp en waar het zwart blijft zit een deuk. Die moet gevuld worden. Dan kan er weer geschuurd worden waarna de primer er op kan voor het eindelijke schilderwerk.

Deze methode werkt voor verschillende schepen. Wel is het afschuinen van plankjes vaak nodig. Hier kom ik in een andere pagina op terug bij een klassiek schip.